Natuurgebied De Onlanden
Op de grens tussen Drenthe en Groningen ligt het ongeveer 2500 hectare grote natuurgebied De Onlanden. Het gebied is ‘onland’ door de combinatie van grootschalige natuurontwikkeling en waterberging en dankt zijn naam dan ook aan de zeer lage en natte gronden die dit gebied rijk is.
Oorspronkelijk werd het gebied dat nu De Onlanden is, gekenmerkt door heidevelden die werden doorkruist door kleine, vochtige graslanden. Het water uit de beken van Drenthe kwam hier samen om vervolgens naar de Waddenzee te stromen. Met de herinrichting van het gebied kreeg dit natuurgebied ook de functie van waterreservoir, om mogelijke overstromingen bij extreme regenval te voorkomen. De natuur heeft zich snel aangepast aan deze nieuwe, maar eigenlijk ook oude, situatie. Ze ontplooit zich langzaam weer naar een waterrijk gebied met een natuurlijk fluctuerende waterpeil. Flora en fauna ontwikkelen zich ook. De otter is bijvoorbeeld weer teruggekeerd en heeft zich in de afgelopen jaren in dit gebied verspreid. Gehoopt wordt dat ook de bever in de toekomst weer in De Onlanden zal verschijnen.
Het Leekstermeer ligt in het noordwesten van het natuurgebied De Onlanden en is een belangrijke rustplaats voor watervogels zoals ganzen en eenden. In het voorjaar zoeken zwarte sterns naar voedsel bij het Leekstermeer. Soms ziet u zelfs een witvleugelstern of dwergmeeuw. Ook de visarend zoekt in de vogeltrekperioden in het voorjaar en de herfst bij het Leekstermeer naar voedsel.
Het brede riet langs de zuid- en oostkant van het meer biedt een toevluchtsoord voor vogels zoals de bruine kiekendief, de rietzanger en de roerdomp om te broeden. Om deze gevoelige broedvogelsoorten te beschermen mag er tijdens het broedseizoen niet door het riet gevaren worden.
In de late zomer brengen ongeveer honderdduizend spreeuwen de nacht door in het riet langs het meer.
In de winter is er over het algemeen minder vaarverkeer op het meer, wat betekent dat er nog meer watervogels zoals de brilduiker en de grote zaagbek te bewonderen zijn. In deze tijd van het jaar dient het Leekstermeer ook als slaapplaats voor tienduizenden meeuwen, kolganzen en brandganzen.